Hoe heten elk van de beide denkbeeldige cirkels aan het hemelgewelf?
Het hemelgewelf boven ons hoofd is een bron van verwondering en fascinatie. Vol met sterren, planeten en andere hemellichamen vertelt het ons talloze verhalen over het universum waarin we leven. Een belangrijk concept in de astronomie zijn de denkbeeldige cirkels die ons helpen bij het observeren en begrijpen van de hemel. In dit artikel willen we ons richten op twee van deze cirkels: de hemelevenaar en de hemelpoolcirkel.
De hemelevenaar, ook bekend als de ecliptica, is een denkbeeldige cirkel die het hemelgewelf verdeelt in twee hemisferen: de noordelijke hemisfeer en de zuidelijke hemisfeer. Het staat in verbinding met het aardoppervlak en correspondeert met de breedtegraad van de aarde waarop we ons bevinden. Voor waarnemers op de evenaar staat de hemelevenaar recht boven hen, terwijl voor waarnemers op hogere breedtegraden, zoals in Nederland, het onder een hoek te zien is.
De hemelevenaar speelt een belangrijke rol bij de beweging van de zon. Gedurende het jaar verschuift de positie van de zon langs de hemelevenaar, waarbij het hoogste punt wordt bereikt tijdens de zomerzonnewende en het laagste punt tijdens de winterzonnewende. Deze beweging heeft invloed op de lengte van de dagen en nachten, waarbij de dagen langer worden naarmate de zon hoger aan de hemel staat.
De andere denkbeeldige cirkel aan het hemelgewelf is de hemelpoolcirkel. Deze cirkel bevindt zich rondom de noordelijke hemelpool en verschuift niet gedurende het jaar. Voor waarnemers op het noordelijk halfrond is de hemelpoolcirkel altijd zichtbaar in het noorden, terwijl het op het zuidelijk halfrond niet te zien is. Voor de meeste waarnemers in Nederland staat de hemelpoolcirkel laag aan de horizon, waardoor slechts een klein deel van de cirkel te zien is.
De namen van beide denkbeeldige cirkels zijn afgeleid van hun functies en locaties aan de hemel. De term “hemelevenaar” verwijst naar het feit dat het de evenaar van het hemelgewelf markeert, vergelijkbaar met de aardse evenaar. Aan de andere kant verwijst de term “hemelpoolcirkel” naar zijn positie rondom de noordelijke hemelpool.
Deze denkbeeldige cirkels zijn essentieel voor astronomen en amateursterrenkijkers om hun weg te vinden aan de hemel en om de beweging van verschillende hemellichamen te begrijpen. Door de bewegingen van de zon, maan en sterren te observeren in relatie tot deze cirkels, kunnen we waardevolle informatie verzamelen over de kosmos en ons eigen desbetreffende standpunt op aarde.
Terwijl we onze ogen omhoog richten en de sterrennacht bewonderen, kunnen we nu de namen van deze belangrijke denkbeeldige cirkels aan het hemelgewelf beter begrijpen. De hemelevenaar en de hemelpoolcirkel begeleiden ons in onze reis door de sterrenhemel en herinneren ons eraan hoe verbonden we zijn met het universum om ons heen.